Deel 1, wat ging er vooraf?
André Citroën, waarvan u een uitgebreide levensbeschrijving kunt lezen op de website van de Patanclub, was in 1906 door de eigenaren van de autofabriek Mors aangetrokken om het bedrijf nieuw leven in de blazen, want financieel gezien was de firma Mors dood. Dat lukte wonderwel goed en binnen enkele jaren was de productie vertienvoudigd.
Het lijkt of de contouren van een eerste Citroënmodel al een beetje zichtbaar werden.
De eerste wereldoorlog breekt uit.
Met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werd André in augustus 1914 gemobiliseerd als officier bij de artillerie. Aan het front zag hij de tekortkomingen van de artillerie en het gebrek aan granaten. Na de dood van zijn broer Bernard aan het front, ging hij met een uitgewerkt plan voor een munitiefabriek naar de Generale Staf. Binnen 18 maanden zette Citroën een nieuwe fabriek op die voor die tijd gigantische aantallen mortieren produceerde. Op het moment van de wapenstilstand op 11 november 1918 had de fabriek meer dan 24 miljoen stuks geproduceerd. Nog lopende orders voor granaten werden geannuleerd en André Citroën besloot de munitiefabriek om te bouwen tot een autofabriek.
In 1916, het was nog midden in de oorlog, had hij de ingenieur Louis Dufresne gevraagd om met zijn team te kijken naar een project van een luxe 18 HP met een motor zonder kleppen. Het was zijn gevoel voor prestige dat hem voor deze auto deed kiezen. Maar André Citroën twijfelt of zo’n luxe model echt beantwoordt aan de noden van de moeilijke naoorlogse periode. Integendeel, hij denkt (net als Ford in de Verenigde Staten) dat de toekomst eerder ligt bij een lichte auto van uitstekende kwaliteit, die in grote series wordt gebouwd. Daarom nam hij in februari 1917 contact op met de ingenieur Jules Salomon – de geestelijk vader van de beroemde kleine vooroorlogse Le Zèbre. (foto 4)
Hij vroeg hem een auto te ontwikkelen en wel een totaal nieuwe 10 HP, beter uitgerust, robuuster en goedkoper dan welke concurrent dan ook van die tijd.
De ontwikkeling van deze 10 HP (later “Type A” gedoopt) werd begin april 1919 aangekondigd in de pers. Eindelijk, op 7 juli, nam de eerste klant zijn nieuwe Citroën in ontvangst. De start is erg traag (eerste auto in mei, tweede pas in juni, nauwelijks twintig per dag in december) omdat André Citroën met meerdere problemen te maken krijgt door de overgang van de fabricage van granaten naar iets heel anders namelijk auto’s. Militaire markten moeten nog worden geëerbiedigd, er moeten nieuwe instrumenten en machines worden geïnstalleerd en om alles nog ingewikkelder te maken, verstoren stakingen het tempo.
Wat betreft het 18 HP prototype besteld door André Citroën in 1916 en teruggedraaid in 1918 ten gunste van de 10 HP, deze auto werd verkocht aan de vliegtuigbouwer Gabriel Voisin; Louis Dufresne, de ontwerper van deze 18 HP, ging bij Peugeot werken waar hij een lange carrière zou hebben.
De Citroën 10 HP (type A).
Zoals hierboven al aangegeven kwam de eigenlijke productie van het type A pas in 1920 echt op gang. De 4-zits torpedo op een normaal chassis was de meest geproduceerde en verkochte versie. De twee versies met korte wielbasis, de 3-zits Coupé Doctor en de 3-zits Torpedo werden in de loop van 1919 geproduceerd maar in kleine series. Ze waren tot begin 1920 nog op aanvraag verkrijgbaar, maar daarna niet meer. André Citroën gaf er de voorkeur aan al zijn inspanningen op één model te richten. Vooral omdat hij al de kleine 5 HP in gedachten had die hij het jaar daarop op de Salon van Parijs zou presenteren. De 3- of 4-zits sedans en de stadscoupé behoren ook tot het assortiment, maar hun productie is verwaarloosbaar in vergelijking met de 4-zits torpedo.
Alle advertenties uit 1920 richtten zich op de torpedo; ze prijzen de zuinigheid die dit model met zich meebrengt, vooral op het gebied van verbruik: 7 1/2 liter benzine en 250 gram olie per 100 km. Advertenties uit die tijd benadrukken ook het feit dat deze Citroën ‘de eerste in massa geproduceerde Franse auto’ is… men had net zo goed de ‘eerste Europese auto’ kunnen zeggen, want André Citroën was hier de eerste fabrikant die de auto’s aan de lopende band maakte, een werkwijze waarmee Henri Ford tien jaar eerder aan de andere kant van de Atlantische Oceaan was begonnen. Na een aarzelende start in 1919 bewijzen productiecijfers dat het nu om een grote serie gaat: meer dan 20.000 uitgebrachte A-types in 1920.
De belangrijkste nieuwigheid van 1921 was de Sport Luxe Torpedo, die alle mechanische onderdelen – inclusief de motor van 18 pk – van het standaard ‘A’-type overnam, maar uitgerust met een elegantere verlaagde carrosserie. Deze heeft een afgeronde achterkant in ‘bootstijl’. Hij wordt standaard geleverd in twee tinten die een gebogen lijn op de motorkap definiëren, die ook minder aflopend dan bij het standaard ‘A’-type. Kleine deurtjes geven toegang tot de achterbank en de voorruit kantelt volledig, in één stuk. Van deze carrosserie liet André Citroën een sportievere versie ontwikkelen. Het type Sport Special bevindt zich iets buiten het assortiment, terwijl het wordt aangeboden door het Citroën-netwerk. De iets sterkere motor van dit Sport Special-type krijgt een ventilator (die het standaard ‘A’-type niet heeft) en heeft een bijzonderheid: bovenliggende kleppen die voor het eerst bij Citroën worden bediend door tuimelaars, ruim voor de Traction Avant. In juni 1921 nam een nieuwe auto – de B2- het over van het type ‘A’. Omdat het crisistijd was in Frankrijk lagen de productiecijfers van 1921 echter aanzienlijk lager dan het jaar er voor.
In het volgende hoofdstuk meer over de Citroen B2 en de verdere historie.